Λόγος γιά τά πνεύματα-Λόγος γιά τόν θάνατο

Στή μετά χεῖρας μελέτη ἐξετάζουμε τή στάση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἔναντι τῆς ἀποτέφρωσης τῶν νεκρῶν, ὅπως ἡ στάση αὐτή προσδιορίζεται κυρίως ἀπό τό πνεῦμα τῆς Νεκρώσιμης Ἀκολουθίας πού ψάλλεται κατά τήν τελευτή τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Πρόκειται γιά τήν ἀκολουθία ἐκείνη, τήν ὁποία ὁἐθνικός μας ποιητής Κ. Παλαμᾶς θεωρεῖ «δεῖγμα τῶν ὡραιοτέρων καί ὑψηλοτέρων τῆς ἑλληνικῆς χριστιανικῆς ποιήσεως», ὁ μέγας διδάσκαλος τῆς «ἱστοριονομίας» Σ. Ζαμπέλιος χαρακτηρίζει ὡς «αὐτόματον ἐξεικόνισμα τοῦ Εὐαγγελίου» καὶ ὁ ἀείμνηστος πρωτοπρεσβύτερος Κ. Καλλίνικος ὅτι ἀποτελεῖ«τὴν πλουσιωτέραν, ποικιλωτέραν, δραματικωτέραν, καὶ περιπαθεστέραν ἐξ ὅλων μας τῶν ἀκολουθιῶν». Κυρίως ὅμως ἡ Νεκρώσιμη Ἀκολουθία ἐκφράζει κατά ἕνα μοναδικό τρόπο ὁλόκληρη τήν περί ἐκκλησιαστικῆς ταφῆς τῶν νεκρῶν ὀρθόδοξη θεολογία, ὅπως αὐτή συνοψίζεται στούς ἐπιγραμματικούς λόγους τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου: «Κηδεύσομεν τοὺς ἀπελθόντας ὡς καὶ ἡμῖν καὶ ἐκείνοις συμφέρει πρὸς δόξαν Θεοῦ». Σήμερα, πού τό γνωστό καί ἀπό τήν ἀρχαιότητα φαινόμενο τῆς «ἀπόρριψης» τῶν νεκρῶν ἐπανεμφανίζεται μέ τό σκληρό πρόσωπο τῆς ἀποτέφρωσής τους, ἡ Νεκρώσιμη Ἀκολουθία, ὡς τό «τελευταῖο μυστήριο», ἀποδεικνύει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ἔπαυσε καί δέν θά παύσει ποτέ ὄχι μόνο νά ὁμιλεῖ περί τῆς «πολλῆς ἡδονῆς» πού ἔχει ἡ ἐνασχόλησή της μέ τούς νεκρούς, ἀλλά καί νά τούς προπέμπει στόν τάφο μέ ἕναν ἀσπασμό, ὅπως ἀκριβῶς κάνει κάθε στοργική μητέρα πού βάζει τά παιδιά της νά κοιμηθοῦν. Αὐτό ἀκριβῶς τό ἀναστάσιμο ἦθος τῆς ἐκκλησιαστικῆς ταφῆς τῶν νεκρῶν, πού ἀνάγεται σέ περιωπή δόγματος, προσπαθοῦμε νά ἀναδείξουμε στίς σελίδες τοῦ παρόντος πονήματος.