Ευδόκησε ο Θεός και έχουμε ήδη ανά χείρας τον Γ’ τόμο του Μεγάλου Γεροντικού. Αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε από βάθους καρδίας τον Θεό Πατέρα που χορηγεί “παν δώρημα τέλειον”.

Είναι γνωστό στους αναγνώστες των δύο πρώτων τόμων ότι αυτή η θεματική συλλογή* περιέχει τα αποφθέγματα οσίων ασκητών και Γερόντων της ερημικής παλαίστρας Αιγύπτου, Θηβαΐδος, Σινά και Παλαιστίνης**, επωνύμων και ανωνύμων, κατά θέματα, όπως διαφυλάχθηκαν επί αιώνες καταχωρημένα στους χειρόγραφους κώδικες.

Οι δύο πρώτοι τόμοι παρουσίασαν τα πρώτα εννέα κεφάλαια των αποφθεγμάτων:

Α’. Παραίνεση των αγίων Πατέρων για προκοπή στην τελειότητα.

Β’. Πρέπει να επιδιώκουμε την “ησυχία” με κάθε μας δυνατότητα.

Γ’. Περί κατανύξεως.

Δ’. Περί εγκρατείας…

Ε’. Διηγήσεις ωφέλιμες για τους πολέμους που ξεσηκώνει μέσα μας το πάθος της πορνείας.

ΣΤ’. Περί ακτημοσύνης… και πλεονεξίας.

Ζ’. Διηγήσεις… για υπομονή και ανδρεία.

Η’. Τίποτε δεν πρέπει να κάνουμε για επίδειξη.

Θ’. Είναι ανάγκη να επαγρυπνούμε ώστε να μη κρίνουμε κανένα.

Ο ανά χείρας τρίτος τόμος περιλαμβάνει τα εξής πέντε κεφάλαια, όπως είναι στη σειρά των κωδίκων.

Ι’. Περί διακρίσεως.

ΙΑ’. Είναι ανάγκη πάντοτε να είμαστε νηφάλιοι.

ΙΒ’. Για την αδιάλειπτη και νηφάλια προσευχή.

ΙΓ’. Είναι ανάγκη να φιλοξενούμε και να ελεούμε με ιλαρότητα.

ΙΔ’. Περί υπακοής.

Είναι γνωστό ότι “το μαρτύριο του αίματος” που υπέστησαν τα πιστά μέλη της πρώτης Εκκλησίας κατά την περίοδο των διωγμών, το διαδέχθηκε το εξίσου επώδυνο, αλλά και βαρυσήμαντο “μαρτύριο της συνειδήσεως”. Ο ισόβιος δηλαδή και συνεχής αγώνας κάθε χριστιανού να επιτύχει στον κόσμο αυτό με τη χάρη του Θεού την εν Χριστώ ελευθερία από τον τυραννικό κλοιό της αμαρτίας και τον εξαγιασμό του.

Στη μεταβατική αυτή περίοδο, προς το τέλος των διωγμών και στα πρώτα ειρηνικά χρόνια του Χριστιανισμού (τέλη 3ου-αρχές 4ου αι.), κάποιες ψυχές, που σε σύντομο χρονικό διάστημα πολλαπλασιάστηκαν, “θεϊκώ έρωτι πτερούμενοι” τόλμησαν, “ως ουδέν λογισάμενοι” τα τερπνά του κόσμου, “να εξέλθουν” στην απαράκλητη έρημο, για να υπομείνουν εκεί απερίσπαστοι από βιοτικές μέριμνες τα παθήματα του Υιού του Θεού, συσταυρούμενοι και συνανιστάμενοι μ’ Αυτόν στον ισόβιο αγώνα κατά της αμαρτίας. Έτσι “επολίσθη” η έρημος.

Στην εισαγωγή του Α’ τόμου της σειράς μπορεί ο αναγνώστης να κατατοπισθεί πάνω σε ενδιαφέρουσες πτυχές του όλου θέματος. Να γνωρίσει δηλαδή ποιοι ήσαν οι πρωτοπόροι ερημίτες Γέροντες, ποιες μορφές παρουσίασε ο μοναχισμός στην πρώτη του εμφάνιση, ποιος ο χαρακτήρας και η σημασία των Αποφθεγμάτων των αγίων Γερόντων, αλλά ακόμη και τον οικοδομητικό τρόπο προσέγγισης του αναγνώστη σ’ αυτά, ώστε να ανασύρει τον σωτήριο θησαυρό που κρύβουν και να εντρυφήσει σ’ αυτόν.

Στον τόμο αυτόν περιοριζόμαστε σε μια σύντομη κατατόπιση πάνω στο αντικείμενο του βιβλίου.

Δύο παραλλαγές Αποφθεγμάτων υπάρχουν· η αλφαβητική και η θεματική ή συστηματική. Στην πρώτη παρατίθενται σε αλφαβητική σειρά τα ονόματα των Πατέρων με τα Αποφθέγματά τους, αρχίζοντας από τον Μ. Αντώνιο μέχρι τον αββά Ωρ*.

Στη θεματική ή συστηματική παραλλαγή το υλικό κατατάσσεται σε 21 κεφάλαια, που το καθένα αναφέρεται σε ένα κύριο θέμα της εν Χριστώ ζωής. Αυτή η θεματική παραλλαγή, η οποία μέχρι των ημερών μας παρά τη μεγάλη σπουδαιότητά της παρέμενε ανέκδοτη**, αποτελεί το περιεχόμενο των τόμων του Μεγάλου Γεροντικού με μετάφραση στη νεοελληνική  και τα σχετικά σχόλια. Ο τίτλος αυτός προτιμήθηκε, επειδή η θεματική πραλλαγή περιλαμβάνει όλα τα Αποφθέγματα των Πατέρων της ερήμου.

Η έκδοσή μας βασίστηκε κυρίως στου εξής τρεις κώδικες: Coislin 108 (11ου αι.), Coislin 127 (12ου αι.) και Σιναϊτικός 454 (18ου αι.).

Ακολουθούμε τη διαίρεση των Αποφθεγμάτων σε 21 κεφάλαια, όπως είναι στους προαναφερθέντες βυζαντινούς χειρόγραφους κώδικες.

ΠΛΕΟΝΕΞΙΑ, ΠΛΟΥΤΟΣ, ΠΤΩΧΕΙΑ, ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ

Ἀνθολόγιο πνευματικῶν συμβουλῶν καί διδακτικῶν παραδειγμάτων ἀπό τά θεόπνευστα λόγια καί τούς χριστοειδεῖς βίους ἁγίων τῆς Ρωσίας. Ὡραῖα καί ὠφέλιμα ἀποσπάσματα ἀπό δεκαοκτώ βιβλία, μεταφράσεις ἀπό τά ρωσικά, τῶν ἐκδόσεων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς μας, καταταγμένα σέ ἑξήντα ἕξι θεματικές ἑνότητες: ἀγάπη, ἀπόγνωση, ἀρετές, ἀρρώστιες, ἄσκηση, εἰρήνη, ἐλευθερία, θάνατος, κατάθλιψη, λογισμοί, μετάνοια, πάθη, προσευχή, συζυγία, ταπείνωση, ὑπομονή κ. ἄ. «Ἕνα λουλουδιασμένο λιβάδι μέ πνευματικά χρώματα καί ἀρώματα κάθε λογῆς· μιά ἀνοιξιάτικη συμφωνία τῶν πουλιῶν, μέσα στήν ὁποία ἀφουγκράζεσαι τή μυστική καί ζωογόνα πνοή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἕνα ἔργο πού οἰκοδομεῖ, φωτίζει καί ἀναπαύει κάθε φιλόθεο ἀναγνώστη.

Η αγάπη είναι, η ζωή και η ζωή έχει αξία όταν βιώνεται σαν αγάπη. Οι εγωισμοί, ο φθόνος, οι ιδιοτροπίες, που διώχνουν την αγάπη απ’ την καρδιά μας, είναι βαρύτατες αρρώστιες, που αν δεν τις θεραπεύσουμε έγκαιρα, θα μας οδηγήσουν στον θάνατο. Η ζωή μας βέβαια, δεν είναι στα χέρια μας, είναι στα χέρια του Θεού. Μέχρις ότου όμως ο Θεός αποφασίσει για τον καθένα μας, η ζωή του διπλανού μας είναι ευθύνη δική μου και δική σου…
Εύχομαι να ζήσετε και να ζείτε, να ζει η αγάπη στην καρδιά σας, να νιώθετε αυτό που ο Θεός μας έκανε: “αλλήλων μέλη”! Να ξέρετε ότι πάντα πρέπει να μας νοιάζει ό, τι γίνεται δίπλα μας, όχι από περιέργεια αλλά από αγάπη. Και να δίνετε τη δυνατότητα στον κάθε μικρότερο ή μεγαλύτερο διπλανό σας να μπορεί, όσο εξαρτάται από σας, να παλέψει γι’ αυτό το δώρο του Θεού, που είναι η ζωή, για να το ζήσει κι αυτός, με τη δική σας την αγάπη και με την αγάπη των άλλων.
Έντεκα λόγοι ελπίδας και πατρικής αγάπης, από τα χείλη ενός φωτισμένου ιεράρχη!