ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εἰσαγωγικό σημείωμα… 5

1. Ἀλληλογραφία μέ θέμα τήν πνευματική ζωή… 9

2. Εὐθύτητα καί εἰλικρίνεια στήν ἀλληλογραφία…

Ἡ ματαιότητα τῆς κοσμικῆς ζωῆς… 10

3. Ἡ κενότητα καί ἡ μονομέρεια τῆς κοσμικῆς ζωῆς… 12

4. Στέρηση τῆς ἐλευθερίας, ὑποκρισία καί ἐγωισμός:

μόνιμα χαρακτηριστικά τῆς κοσμικῆς ζωῆς… 16

5. Ἡ ζωή τοῦ σώματος. Τά ὄργανα καί οἱ ἀνάγκες

τοῦ σώματος. Ἡ φροντίδα γιά τό σῶμα… 23

6. Ἡ ζωή τῆς ψυχῆς. Τά τρία μέρη τῆς ψυχῆς. Τό λογιστικό.

Γνώση καί ἐπιστήμη. Ἡ κίνηση τῶν λογισμῶν.… 27

7. Τό ἐπιθυμητικό μέρος τῆς ψυχῆς καί ἡ λειτουργία του… 32

8. Τό θυμικό καί ἡ καρδιά. Ἡ ἐπίδραση τῶν παθῶν στήν καρδιά… 36

9. Ἡ πνευματική ζωή καί οἱ κύριες ἐκδηλώσεις της:

ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἡ συνείδηση καί ὁ πόθος τοῦ Θεοῦ… 41

10. Ἡ πανανθρώπινη πίστη στήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ… 46

11. Ἡ ἐπίδραση τοῦ πνεύματος στό τριμερές τῆς ψυχῆς… 49

12. Συμπεράσματα. Ἡ ὑπεροχή τῆς πνευματικῆς ζωῆς… 54

13. Ἡ ἀληθινή εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου βρίσκεται

στήν πνευματική ζωή. Τό περίβλημα τῆς ψυχῆς… 59

14. Τό περίβλημα τῆς ψυχῆς γίνεται φωτεινό ἤ σκοτεινό ἀνάλογα

μέ τήν ἐσωτερική κατάσταση τῆς ψυχῆς. Παραδείγματα… 64

15. Πῶς οἱ ἅγιοι ἀκοῦνε τίς προσευχές μας… 68

16. Ὁ ἀληθινός σκοπός τῆς ζωῆς… 71

17. Ἡ θεάρεστη ζωή. Τά οὐτοπικά ὄνειρα τῶν νεωτεριστῶν… 76

18. Ἡ ἱκανοποίηση τῶν πνευματικῶν ἀναγκῶν

εἶναι προϋπόθεση ἰσορροπημένης καί εἰρηνικῆς ζωῆς… 80

19. Ἡ αἰτία τῆς ἐσωτερικῆς συγχύσεως καί ταραχῆς βρίσκεται στό

προπατορικό ἁμάρτημα. Ἡ δυνατότητα θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου

ἀπό τίς συνέπειες τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος… 84

20. Τί ἀκριβῶς ἔπαθε ἡ ἀνθρώπινη φύση μετά τό προπατορικό ἁμάρτημα.

Ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό εἶναι ἡ πηγή τῆς κυριαρχίας τοῦ πνεύματος

πάνω στήν ψυχή καί τό σῶμα. Μέ τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν ὁ ἄνθρωπος

χωρίστηκε ἀπό τόν Θεό καί ὑποτάχθηκε στά πάθη… 87

21. Ἀναγκαία γιά τή σωτηρία ἡ ἕνωση μέ τόν Θεό. Πῶς συντελεῖται… 93

22. Ἡ Ἁγία Τριάδα καί ἡ οἰκονομία τῆς σωτηρίας μας.

Τί πρέπει νά κάνουμε ἐμεῖς… 97

23. Γνωρίσματα τοῦ ἀληθινοῦ πνευματικοῦ ζήλου… 103

24. Ἀνάγκη ἀνακαινίσεως καί καθάρσεως… 108

25. Ἡ μυστική ἐνέργεια τῆς χάριτος τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος… 111

26. Πῶς ἐνεργεῖ ἡ χάρη. Ἡ ἐλεύθερη ἀποδοχή της ἀπό τόν ἄνθρωπο… 114

27. Ἡ ζωή τῆς χάριτος. Ἡ λαμπρότητα τῶν ψυχῶν πού ἔχουν χαριτωθεῖ… 118

28. Παραβολές-παραδείγματα ἐλεύθερης ἀποδοχῆς

τῆς θείας χάριτος ἀπό τόν ἄνθρωπο… 124

29. Ἀποφασιστικότητα καί ἀγωνιστικότητα… 128

30. Ὁ ἄνθρωπος τῆς χάριτος σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Μακάριο. Πῶς ἀποκτάει

κανείς ἀποφασιστικότητα στόν ἀγώνα γιά μιάν ἐνάρετη ζωή… 131

31. Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. Μελέτη καί προσευχή. Ὁ μετεωρισμός τοῦ νοῦ.

Ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ καί τοῦ θανάτου. Αὐτομεμψία… 137

32. Συμβουλές γιά τή Σαρακοστή. Ὁ ἐκκλησιασμός… 141

33. Σαρακοστή: Ἡ ζωή στό σπίτι… 145

34. Προετοιμασία γιά τήν ἐξομολόγηση. Οἱ τρεῖς πλευρές τῆς ζωῆς. Οἱ πράξεις… 148

35. Ἡ διάθεση τῆς καρδιᾶς. Ὁ γενικός χαρακτήρας τῆς ζωῆς… 153

36. Προετοιμασία γιά τά ἄχραντα Μυστήρια. Ὁ τελωνισμός τῶν ψυχῶν… 158

37. Ταύτιση τοῦ ἀνθρώπινου θελήματος μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ εἰρήνη καί

ἡ χαρά τῶν ἀνθρώπων τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός ἀποστρέφεται τούς χλιαρούς… 164

38. Συνειδητή ἀνανέωση τῶν ὑποσχέσεων πού δόθηκαν στό Βάπτισμα… 167

39. Ἡ διόρθωση τοῦ βίου συνίσταται στήν ἐσωτερική μεταμόρφωση καί ὄχι

στήν ἐξωτερική ἀλλαγή τρόπων. Πῶς ὁ ἐχθρός προσπαθεῖ νά μᾶς πλανήσει… 170

40. Ἡ ψύχρανση τοῦ πνευματικοῦ ζήλου καί οἱ αἰτίες της.

Τί πρέπει νά κάνουμε σέ τέτοια περίπτωση… 174

41. Τελευταῖες συμβουλές πρίν ἀπό τήν

Ἐξομολόγηση καί τή θεία Κοινωνία… 177

42. Ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ… 180

43. Ἡ σπουδαιότητα τῆς ἐσωτερικῆς εἰρήνης. Κανόνες καί μέσα γιά τήν

ἀπόκτησή της: μνήμη τοῦ Θεοῦ, ὑπακοή στή συνείδηση, ὑπομονή… 183

44. Συμβουλές γιά κάθε πνευματικό ἀγωνιστή. Ἀνοιξιάτικοι κίνδυνοι… 188

45. Ὁδηγίες γιά ἀπερίσπαστη προσευχή… 192

46. Γενικοί κανόνες γιά τήν παραμονή στόν ἀληθινό δρόμο τῆς ζωῆς… 195

47. Κανόνας προσευχῆς. Οἱ Ψαλμοί. Τό κομποσχοίνι… 198

48. Προϋποθέσεις καί ἐπίτευξη τῆς καθαρῆς προσευχῆς… 203

49. Οἱ βιοτικές ἀσχολίες καί ἡ πνευματική ζωή. Τό ἄγχος… 207

50. Μνήμη τοῦ Θεοῦ καί ἀγάπη στόν Θεό… 210

51. Πῶς θά ἔχουμε πνευματική ὠφέλεια ἀπό τίς βιοτικές ἀσχολίες… 213

52. Θεῖος ἔρωτας… 216

53. Πάθη: οἱ ἐχθροί τοῦ πνεύματος… 218

54. Ὁ πόλεμος μέ τά πάθη (α΄)… 221

55. Ὁ πόλεμος μέ τά πάθη (β΄)… 224

56. Πάθη ἰσχυρά καί πάθη ἀδύναμα. Ἡ θεμιτή ὀργή… 228

57. Στάδια ἀναπτύξεως τῶν παθῶν: λογισμοί, συναισθήματα καί ἐπιθυμίες… 232

58. Ἡ σημασία τῆς προσευχῆς στόν ἀγώνα

ἐναντίον τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν… 239

59. Ὁ πόλεμος μέ τά πάθη κατά τόν ὅσιο Ἡσύχιο… 244

60. Ἡ κάθαρση τῆς καρδιᾶς… 249

61. Ἡ φύλαξη τῶν αἰσθήσεων τῆς ἀκοῆς καί τῆς ὁράσεως… 253

62. Ἔμπρακτος πόλεμος μέ τά πάθη… 256

63. Οἱ φροντίδες τοῦ σπιτιοῦ. Ἡ μουσική καί τό τραγούδι… 259

64. Μοναξιά καί πλήξη. Ἡ μελέτη τῶν ἐπιστημῶν… 261

65. Ὁ ἀββάς Ποιμήν γιά τή θεάρεστη ζωή, τά πάθη καί τίς ἀρετές… 264

66. Προσκύνημα στή Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σεργίου.

Συμβουλές στούς προσκυνητές… 270

67. Ἐπιμελημένη ἐξομολόγηση. Διαρκής προσήλωση στόν Κύριο… 274

68. Τά σχόλια καί οἱ κρίσεις τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ ἀνάγκη καλοῦ πνευματικοῦ ὁδηγοῦ… 277

69. Κατάθλιψη καί φόβος. Ἀθῶος περισπασμός. Διακοπή σχέσεων μέ

κακοήθη πρόσωπα. Ἕνας πεντηκοστιανός μισσιονάριος… 279

70. Πνευματικά καί κοσμικά ἀναγνώσματα… 284

71. Ἡ ψυχρότητα στήν προσευχή. Ἀπρόσεκτη καί βιαστική προσευχή… 287

72. Ἡ ὑπόσχεση τῆς ἀποταγῆς τοῦ κόσμου… 291

73. Ἡ ὑπόσχεση τῆς ἁγνείας. Τό ὕψος τῆς παρθενίας… 293

74. Ἀναμονή καί προετοιμασία γιά τή μοναχική ζωή… 297

75. Τά τεχνάσματα τοῦ πονηροῦ καί ἡ ἀντιμετώπισή τους… 300

76. Πειρασμοί ἀπό ἄπιστους ἀνθρώπους.

Ἀνασκευή τῆς ἐπιχειρηματολογίας τους… 303

77. Προβλήματα στό σπίτι. Ἡ ὑπακοή στούς γονεῖς… 308

78. Καρτερική ἀντιμετώπιση τῶν ἀδικιῶν καί τῶν συκοφαντιῶν.

Ἐπικίνδυνη ἡ ἄκαιρη ἐγκατάλειψη τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ… 311

79. Τελευταῖες ἀνησυχίες. Ἐμπιστοσύνη καί ἐλπίδα

στόν Θεό. Προσευχή καί θάρρος… 315

Ο θάνατος εἶναι τό πλέον βέβαιο γεγονός πού καθένας γνωρίζει πώς ἀργά ἤ γρήγορα θά ἐπέλθει καί στόν ἴδιο. ᾿Εν τούτοις τό τέλος αὐτῆς τῆς ζωῆς παραμένει γιά τούς περισσότερους ἀνθρώπους ἀπόλυτα ἀνεπιθύμητο κι ἐπίμονα ἀπωθημένο.

Κι αὐτό, γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει θρέψει, κατά τή διάρκεια τῆς ἐπί γῆς βιοτῆς του, τήν προσδοκία τοῦ «ἐπέκεινα» καί δέν βασίζεται πάνω στό ἀγκωνάρι τῆς «ἐν Χριστῷ» ἐλπίδας. Αἰφνιδιάζεται ὁ ἀπόγονος τοῦ ᾿Αδάμ ἀπό τό φαινόμενο τοῦ θανάτου, ἐπειδή ἀσφαλῶς εἶναι πλασμένος γιά νά ζήσει αἰώνια. Καί καθώς βλέπει τό σῶμα κάποιου ἀγαπημένου του νά κοίτεται χωρίς πνοή, τότε σαβανώνει μαζί μ᾿ αὐτό καί τή δική του ἐλπίδα