Ευδόκησε ο Θεός και έχουμε ήδη ανά χείρας τον Γ’ τόμο του Μεγάλου Γεροντικού. Αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε από βάθους καρδίας τον Θεό Πατέρα που χορηγεί “παν δώρημα τέλειον”.

Είναι γνωστό στους αναγνώστες των δύο πρώτων τόμων ότι αυτή η θεματική συλλογή* περιέχει τα αποφθέγματα οσίων ασκητών και Γερόντων της ερημικής παλαίστρας Αιγύπτου, Θηβαΐδος, Σινά και Παλαιστίνης**, επωνύμων και ανωνύμων, κατά θέματα, όπως διαφυλάχθηκαν επί αιώνες καταχωρημένα στους χειρόγραφους κώδικες.

Οι δύο πρώτοι τόμοι παρουσίασαν τα πρώτα εννέα κεφάλαια των αποφθεγμάτων:

Α’. Παραίνεση των αγίων Πατέρων για προκοπή στην τελειότητα.

Β’. Πρέπει να επιδιώκουμε την “ησυχία” με κάθε μας δυνατότητα.

Γ’. Περί κατανύξεως.

Δ’. Περί εγκρατείας…

Ε’. Διηγήσεις ωφέλιμες για τους πολέμους που ξεσηκώνει μέσα μας το πάθος της πορνείας.

ΣΤ’. Περί ακτημοσύνης… και πλεονεξίας.

Ζ’. Διηγήσεις… για υπομονή και ανδρεία.

Η’. Τίποτε δεν πρέπει να κάνουμε για επίδειξη.

Θ’. Είναι ανάγκη να επαγρυπνούμε ώστε να μη κρίνουμε κανένα.

Ο ανά χείρας τρίτος τόμος περιλαμβάνει τα εξής πέντε κεφάλαια, όπως είναι στη σειρά των κωδίκων.

Ι’. Περί διακρίσεως.

ΙΑ’. Είναι ανάγκη πάντοτε να είμαστε νηφάλιοι.

ΙΒ’. Για την αδιάλειπτη και νηφάλια προσευχή.

ΙΓ’. Είναι ανάγκη να φιλοξενούμε και να ελεούμε με ιλαρότητα.

ΙΔ’. Περί υπακοής.

Η πιο συγκλονιστική έκφραση της πίστης και της αγάπης της πρώτης Εκκλησίας για τον Κύριο ήταν το μαρτύριο των πιστών κατά την περίοδο των διωγμών. Στα ειρηνικά χρόνια που ακολούθησαν, το “μαρτύριο του αίματος” παρεχώρησε τη θέση του στο εξίσου επώδυνο “μαρτύριο της συνειδήσεως”, δηλαδή στον ισόβιο αγώνα κάθε Χριστιανού να επιτύχει στον κόσμο αυτόν την εν Χριστώ τελείωση και τον εξαγιασμό του.

Πρωτοποριακό και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Μ. Αντώνιος. Έζησε σε μια μεταβατική περίοδο, δηλαδή στο τέλος των διωγμών και στα πρώτα χρόνια που επικράτησε ο Χριστιανισμός. Η φλογερή του αγάπη για τον Χριστό τον παρακινούσε να υπομένει τα “παθήματα” του Υιού του Θεού, ώστε συσταυρούμενος και συνταφιαζόμενος μ’ αυτόν, να αξιωθεί να γίνει πραγματικός μιμητής του. Με το τέλος όμως των διωγμών, ο πόθος του για το μαρτύριο δεν μπόρεσε να ικανοποιηθεί και γι’ αυτό ασπάσθηκε το “μαρτύριο της συνειδήσεως” φεύγοντας στην έρημο “και ην εκεί καθ’ ημέραν μαρτυρών τη συνειδήσει και αγωνιζόμενος τοις της πίστεως άθλοις”. *

Το παράδειγμα του Μ. Αντωνίου ακολούθησαν πλήθη πιστών, που αποσύρθηκαν στις ερήμους της Αιγύπτου, του Σινά και της Παλαιστίνης. Συγκεντρώθηκαν γύρω από αγίους ερημίτες Γέροντες και έτσι “επολίσθη η έρημος”. **

Σε όλους μας είναι γνωστός ο πολυγραφότατος άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Ποιος δεν γνωρίζει τα «Πνευματικά Γυμνάσματα»;  Ποιος έγινε Μοναχός πριν μελετήσει τον «Αόρατο Πόλεμο»; Ποιος Πνευματικός άνθρωπος και να μη έχει μελετήσει το «Περί φυλακής των πέντε αισθήσεων»;  Ή το «Συμβουλευτικόν  Εγχειρίδιον». Στον θεολογικό κύκλο είναι γνωστός από την ερμηνεία των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου και των Επτά Καθολικών ή και από τα διάφορα άλλα πνευματικά του έργα.

Στους Εξομολόγους – Πνευματικούς περισσότερο γνωστός είναι από το «Εξομολογητάριον». Στο τέλος του Εξομολογηταρίου υπάρχει ο περίφημος λόγος Περί Μετανοίας, τον οποίον παρουσιάζουμε στην Νεοελληνική του απόδοση. Νομίζουμε ότι είναι πάρα πολύ ωφέλιμος για όλους μας. «Αποδεικνύει ποια είναι η αληθινή Μετάνοια και ποια είναι τα αποτελέσματα της και ποια είναι τα σημεία της αληθινής συγχωρήσεως των αμαρτημάτων από τον Θεό. Και για να το πω πιο απλά, ο λόγος αυτός σπάζει κόκκαλα».

Αντί Προλόγου 9 Εισαγωγή 11 Βιογραφικό σημείωμα 13 Περί της αγωγής των παιδιών 17