ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εἰσαγωγικό σημείωμα… 5

Οἱ συμφορές καί ἡ ὠφέλειά τους.… 9

Προέλευση τῶν δοκιμασιῶν.… 9

Πῶς νά σηκώνουμε τίς δοκιμασίες.… 10

Ἀπό τό Θεό οἱ χαρές, ἀπό τό Θεό καί οἱ θλίψεις.… 12

Ὑπομονή στίς θλίψεις.… 12

Ἡ «τεθλιμμένη ὁδός» τῆς χριστιανικῆς ζωῆς.… 14

Λύπη καί χαρά. Ἡ ἐναλλαγή τους στή ζωή.… 16

Ἡ πλήξη.… 16

Πῶς νά νικᾶμε τή θλίψη καί τήν πλήξη.… 17

Πῶς μᾶς δοκιμάζει ὁ Κύριος.… 17

Πῶς νά σηκώνουμε τή συκοφαντία.… 18

Κάθε ἄνθρωπος σηκώνει τόν δικό του σταυρό.… 19

Πότε ἡ ὑπομονή εἶναι τέλεια.… 19

Καλή ψυχική κατάσταση.… 22

Πῶς διατηρεῖται μέσα μας ἡ θεία χάρη.… 22

Θεία χάρη καί ἐπιθέσεις τῶν παθῶν.… 22

Ἡ ἐνέργεια τῆς θείας χάριτος στήν ψυχή.… 23

Θεία χάρη καί ἀνθρώπινη βούληση.… 23

Εὐεργετικότητα.… 24

Ἐλεημοσύνη μέ εὐχαρίστηση καί καλοσύνη.… 24

Ἐλεημοσύνη καί εὐσέβεια.… 25

Οἱ σωματικές ἀσθένειες: σωτήριες ἤ καταστροφικές.… 25

Τά αἴτια τῶν ἀσθενειῶν.… 28

Ἡ ἀντιμετώπιση τῶν ἀσθενειῶν.… 29

Πῶς νά προσευχόμαστε, ὅταν εἴμαστε ἄρρωστοι;… 30

Γιατί ὁ Θεός ἐπιτρέπει τήν παράταση μιᾶς ἀσθένειας;… 31

Ἄς οἰκοδομήσουμε μέσα μας ναό πνευματικό.… 31

Θεραπεία μέ θεῖα καί ἀνθρώπινα μέσα.… 32

Πῶς νά προσευχόμαστε.… 34

Φαντασία τοῦ Θεοῦ στήν προσευχή.… 36

Ἁμαρτωλότητα καί προσευχή.… 37

Ἡ ἐξομολογητική προσευχή.… 38

Προετοιμασία γιά τήν ἀκολουθία.… 38

Ἡ ἐπιτέλεση τῆς ἀκολουθίας.… 39

Τί νά κάνουμε μετά τήν ἀκολουθία.… 40

Ἄμεση κοινωνία ἀνθρώπου καί Θεοῦ.… 41

Ἡ ψυχρότητα στήν προσευχή καί τά αἴτιά της.… 45

Πῶς θ’ ἀποκτήσουμε θερμότητα στήν προσευχή.… 46

Ἡ ἔννοια τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς.… 46

Ἡ βραδινή προσευχή ὕστερ’ ἀπό μιά κουραστική μέρα.… 47

Προσευχή τή νύχτα στό κρεβάτι.… 48

Προσευχή καί μετάνοια.… 48

Ἡ βιασύνη στήν προσευχή.… 49

Ὁ μετεωρισμός στήν προσευχή.… 49

Ἐθισμός στήν προσευχή.… 51

Πῶς νά προσευχόμαστε νοερά.… 52

Ἡ συγκέντρωση τοῦ νοῦ τήν ὥρα τῆς προσευχῆς.… 53

Ἡ ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ.… 55

Πότε εἶναι εὐάρεστη στό Θεό ἡ προσευχή μας.… 55

Πότε εἰσακούεται ἀπό τό Θεό ἡ προσευχή μας.… 56

Ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς.… 56

Ἡ οὐσία τῆς προσευχῆς.… 57

Ὁ καρπός τῆς προσευχῆς.… 58

Γιατί ὁ Κύριος δέν ἐκπληρώνει πάντοτε τά αἰτήματά μας.… 58

Ἡ εὐχή τοῦ Ἰησοῦ καί ἡ σημασία της.… 59

Πῶς νά ἐπιτελοῦμε τήν εὐχή.… 62

Γενική ἐκτίμηση τῆς εὐχῆς.… 63

Πνευματική προσευχή.… 66

Προσευχή γιά τούς ἀσθενεῖς.… 66

Οἱ προσευχές τῶν ἁγίων γιά μᾶς.… 67

Προσευχή γι’ αὐτούς πού βαδίζουν στό δρόμο τῆς ἀπώλειας.… 67

Προσευχή γιά τό θάνατο.… 68

Προσευχή στήν ἐκκλησία καί προσευχή στό σπίτι.… 68

Ὁ καθημερινός κανόνας προσευχῆς.… 68

Ὅταν εἴμαστε μόνοι.… 73

Διακονία καί προσευχή.… 73

Ἡ προσευχή γιά τούς «κεκοιμημένους» αἱρετικούς ἤ ἀπίστους.… 74

Τά τελώνια.… 75

Ποῦ βρίσκονται οἱ «κεκοιμημένοι» ἁμαρτωλοί.… 76

Ἡ στάση μας ἀπέναντι στή ζωή καί τό θάνατο.… 76

Πῶς ν᾿ ἀντιμετωπίζουμε τό θάνατο τῶν οἰκείων μας.… 77

Ἡ μνημόνευση τῶν νεκρῶν.… 78

Ἐγκατάλειψη στά χέρια τοῦ Θεοῦ.… 79

Ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί οἱ περιστάσεις τῆς ζωῆς.… 80

Ἀνθρώπινη ἀδυναμία καί θεία βοήθεια.… 80

Ἡ μακροθυμία τοῦ Θεοῦ.… 81

Πνευματική ἀσθένεια καί θεῖο ἔλεος.… 82

Οἱ θεῖες ἀλήθειες καί ἡ δύναμή τους.… 82

Ἡ ἀλήθεια βρίσκεται στήν πίστη μας.… 83

Οἱ ἀμφιβολίες γιά τήν πίστη μας.… 84

Πνευματικός ἀγώνας.… 87

Ὁ ἀγώνας μέ τά πάθη.… 88

Ὁ πνευματικός ἀγώνας μέσα στόν κόσμο.… 89

Τό κάπνισμα.… 89

Πῶς νά σηκώνουμε τό ζυγό τοῦ Χριστοῦ.… 90

Κινήσεις τῆς καρδιᾶς. Προσοχή καί διάκριση.… 91

Ὁ ἐσωτερικός διχασμός.… 92

Ἡ ἐσωτερική σύγχυση.… 92

Οἱ λογισμοί.… 93

Πῶς νά διώχνουμε τούς αἰσχρούς λογισμούς.… 94

Πῶς ν᾿ ἀντιμετωπίζουμε τούς βλάσφημους λογισμούς.… 95

Πῶς νά πολεμᾶμε τό πνεῦμα τῆς βλασφημίας καί τῆς ὀλιγοπιστίας.… 95

Πῶς ἀντιμετωπίζεται ἡ σύγχυση τῶν λογισμῶν.… 96

Οἱ πτώσεις καί οἱ λογισμοί.… 97

Οἱ πτώσεις καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.… 98

Πῶς θά γνωρίσουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.… 100

Πῶς ν᾿ ἀποκρούομε τίς ἐπιθέσεις τοῦ ἐχθροῦ.… 101

Ἡ Ἐξομολόγηση ἐξαφανίζει κάθε ἁμαρτία.… 101

Μνήμη καί λήθη τῶν ἐξομολογημένων ἁμαρτημάτων.… 102

Τά ἴχνη τῶν ἁμαρτημάτων στήν ψυχή.… 102

Ἡ μετάνοιά μας καί ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ.… 104

Πρέπει ν’ ἀλλάζουμε πνευματικό;… 109

Πνευματικοί σύμβουλοι.… 110

Σχέσεις πνευματικοῦ καί ἐξομολογουμένων (συμβουλές σέ ἱερέα).… 110

Γιά μιά καλή Ἐξομολόγηση.… 111

Ὁ χρόνος τῆς μετάνοιας.… 112

Συντριβή καί αὐτοκατάκριση, ἀλλά ὄχι ἀπόγνωση.… 113

Γιατί δέν ἀντιλαμβανόμαστε τήν πρόοδό μας στήν πνευματική ζωή.… 114

Τά δάκρυα.… 115

Τό κλάψιμο γιά τίς ἁμαρτίες μας.… 115

Πειρασμοί πρίν ἀπό τή θεία Κοινωνία.… 116

Πῶς νά προσερχόμαστε στή θεία Κοινωνία.… 116

Πῶς χάνεται ἡ καλή πνευματική κατάσταση μετά τή θεία Κοινωνία.… 117

Στέρηση τῆς θείας Κοινωνίας (ἀπάντηση σέ ἱερέα).… 118

Τά θεῖα Μυστήρια ἐνεργοῦν μυστικά μέσα μας.… 118

Πότε νά πίνουμε Ἁγιασμό.… 119

Πότε γίνεται τό Εὐχέλαιο.… 119

Οἱ ἱερεῖς: ὄργανα τοῦ Θεοῦ.… 119

Τί σημαίνει τό μοναχικό Σχῆμα.… 120

Πνευματική θερμότητα καί ψυχρότητα.… 121

Ἡ ψυχική χαύνωση καί ἀναισθησία.… 122

Ἀθυμία καί μελαγχολία. Τά αἴτιά τους.… 127

Πῶς νά νικᾶμε τήν ἀκηδία.… 128

Πῶς νά διατηροῦμε τήν καρδιακή θερμότητα.… 129

Καλά καί κακά ἔργα. Ἡ στάση μας ἀπέναντί τους.… 129

Βιοτικά ἔργα καί βιοτικές μέριμνες.… 130

Ποιά εἶναι τά μάταια ἔργα.… 134

Ἀπαλλαγή ἀπ’ ὅλα τά γήινα. Εἶναι δυνατή;… 135

Προσαρμογή στίς συνθῆκες τῆς ζωῆς.… 135

Ἀποφυγή τοῦ περισπασμοῦ.… 137

Ἐγωισμός, ἡ αἰτία ὅλων τῶν κακῶν.… 137

Τό ἀνθρώπινο θέλημα.… 138

Τό αἴσθημα τῆς δικαιώσεως καί τό αἴσθημα τῆς ἁμαρτωλότητος.… 139

Πῶς θά πολεμήσουμε τήν ὑπερηφάνεια, τήν ὀργή καί τήν κατάκριση.… 139

Πῶς θά πολεμήσουμε τή φιλαυτία.… 140

Βρισιές καί προσβολές.… 144

Ἀποφυγή τῆς αὐταρέσκειας καί τοῦ αὐτοθαυμασμοῦ.… 144

Ὁ θυμός.… 146

Πότε ἐπιτρέπεται ἡ ἀγανάκτηση.… 147

Ἡ ἀντιπάθεια καί περιφρόνηση τῶν συνανθρώπων μας.… 147

Ἡ μεταβλητότητα τῆς ἐσωτερικῆς μας καταστάσεως.… 149

Ψυχικές

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος… 5

Εἰσαγωγή… 13

1. Σύντομη ἔκθεση τῶν λογισμῶν πού ὁδηγοῦν σέ μετάνοια… 19

2. Ὁ ἀγώνας ἐναντίον τῆς ὀλιγοψυχίας, τῆς ραθυμίας καί τῆς ἀδυναμίας… 24

3. Διδαχή προτρεπτική σέ συντριβή, ἡ ὁποία ξεριζώνει ὅλη τήν ἔπαρση καί τήν

ὑπερηφάνεια τοῦ ἀνθρώπου καί μεταβάλλειτήν ψυχή σέ πηγή δακρύων… 25

4. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Πῶς μπορεῖ νά γνωρίζει κανείς ἄν ἔχει ἀποκτήσει τήν τέλεια χάρη…31

5. Ψυχικές καί σωματικές αἰσθήσεις. Οἱ ἀρετές. Ἀπό ποιές ἀρετές γεννιοῦνται ἄλλες…33

6. Οἱ μεγάλες καί θεμελιώδεις ἀρετές. Ὅποιος ἐκπληρώνει αὐτές τίς ἀρετές,

κερδίζει καί ὅλες τίς ἄλλες. ― Ἡ πίστη… 34

7. Ἡ ἀγάπη… 35

8. Ἡ νηστεία… 35

9. Ἡ ἐγκράτεια… 39

10. Ἡ ἀγρυπνία… 40

11. Ἡ εὐχή τοῦ Ἰησοῦ… 41

12. Ἡ ταπείνωση καί τό ταπεινό φρόνημα… 42

13. Ἡ ἡσυχία καί ἡ σιωπή… 43

14. Ἡ ἀκτημοσύνη… 44

15. Ἡ διάκριση… 44

16. Τά πάθη καί οἱ ὀλέθριες ἀδυναμίες. Ποιά πάθη γεννοῦν ἄλλα… 45

17. Τά σαρκικά πάθη. Τί τά προκαλεῖ καί πῶς μποροῦν νά κατανικηθοῦν… 48

18. Πορεία μέ προσοχή… 49

19. Σύντομος λόγος γιά τά ψυχικά καί τά σωματικά πάθη… 50

20. Ἡ ἀπάθεια… 52

21. Ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς καί τῆς ψυχῆς… 53

22. Ὁ σκοτισμός τοῦ νοῦ… 56

23. Ἡ νήψη… 57

24. Ἡ προσευχή τοῦ Ἰησοῦ, πού σύντομα φέρνει τή χάρη στήν ψυχή καί εὔκολα τή σώζει… 61

25. Ἀπαλλαγή ἀπό κάθε μέριμνα… 64

26. Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή… 67

27. Τέσσερις ἀρετές δεμένες πάντα μεταξύ τους… 68

28. Δέν πρέπει νά παραδινόμαστε σέ ὑπέρμετρες μέριμνες, ἀλλά νά φροντίζουμε γιά τήν ἐσωτερική μας

κατάσταση καί νά προσευχόμαστε ἀδιάλειπτα στό Θεό… 71

29. Πῶς διατηρεῖται ἡ νήψη. Ἀπό τί προκαλοῦνται ἡ ὑπνηλία καί ἡ ψύχρανση τοῦ λογισμοῦ μας,

πού σβήνουν τήν ἱερή θερμότητα τῆς ψυχῆς καί τόν πόθο τοῦ Θεοῦ… 79

30. Ὁ ὕπνος. Πῶς θά πολεμήσει τόν ὕπνο αὐτός πού θέλει νά ἀγωνιστεῖ

τόν καλόν ἀγώνα γιά τό Θεό στήν ἐρημιτική ζωή… 81

31. Πρέπει νά εἴμαστε πολύ προσεκτικοί ὅταν λέμε προσευχές καί ψαλμούς… 88

32. Ἡ σύγχυση καί οἱ δαιμονικές φοβίες… 90

33. Ὀφείλουμε νά ὑπομένουμε κάθε κακολογία, ὀνειδισμό καί πικρία… 92

34. Ὀφείλουμε νά ὑπομένουμε κάθε θλίψη… 97

35. Ἡ πολυμορφία τῶν δαιμονικῶν πολέμων, καί πῶς νά ἐμποδίζουμε
τήν εἴσοδο τῶν λογισμῶν καί τῶν ἐπιθυμιῶν… 102

36. Οἱ διάφορες θλίψεις καί προσβολές τῶν δαιμόνων… 111

37. Ἡ κατάσταση τοῦ φόβου… 117

38. Τί φοβοῦνται περισσότερο οἱ δαίμονες… 119

39. Μερικές ἐκλεκτές ἁγιοπατερικές ὑποθῆκες γιά σημαντικά ζητήματα… 120

40. Τί εἶναι μοναχός… 124

41. Τό κέρδος ἀπό τήν ἀποταγή τοῦ κόσμου… 125

42. Τί προέρχεται ἀπό τό Θεό καί τί ἀπό τόν ἐχθρό… 130

43. Ἡ ἀκλόνητη πίστη… 132

44. Παραίνεση… 133

45. Ἐπίλογος… 134

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος… 5

Ἐλεύθερος… 9

Θυμᾶμαι… 36

Τό μνημόσυνο… 52

Ὁ Παῦλος Συμεώνοβιτς… 55

“Ἕνα βῆμα στό πλάι…”… 67

“Ξεπαγιάζω…”… 79

Οἱ μπότες… 85

Ὁ μουσικός… 91

Ὁ δημοσιογράφος… 102

Πῶς βρῆκα τήν πίστη… 114

Κόρσουν – Ἐρσί… 123

Τρεῖς θάνατοι… 163

Ἡ Εἰρήνη… 182

Ἀπροσδόκητη σωτηρία… 212

Τά γράμματα… 219