Άγιο Φως! Το θαύμα που αιώνες τώρα επαναλαμβάνεται χωρίς διακοπή. Ο πατήρ Μητροφάνης είναι ένας νέος από τον Πόντο που φτάνει στα Ιεροσόλυμα με τα πόδια, πρόσφυγας μετά την καταστροφή του χωριού του. Εκεί αποφασίζει να αφιερωθεί στον Θεό και να γίνει Αγιοταφίτης μοναχός. Το Πάσχα του 1926, ο πατήρ Μητροφάνης συγκλονισμένος από το Άγιο Φως, θέλει να δει με τα ίδια του τα μάτια το Μεγάλο Σάββατο μέσα στο Πανάγιο Τάφο την αφή του. Τότε… Μια ιστορία που είναι εμπνευσμένη από τις αφηγήσεις του ίδιου του πατρός Μητροφάνη εικονογραφημένη με πολλή χάρη από τον αρχιτέκτονα και εικονογράφο Σπύρο Γούση. Ένα βιβλίο της βραβευμένης Άννας Ιακώβου.

Ένα από τα ωραιότερα σύγχρονα πασχαλινά διηγήματα με το γνώριμο ύφος της Άννας Ιακώβου και μια εμπνευσμένη εικονογράφηση της Αγγελικής Δελεχά. Στην Κέρκυρα η Άνοιξη φτάνει απ’ τον Μάρτη μήνα μαζί με τα χελιδόνια. Και λάμπει ο ήλιος κι αστράφτει η θάλασσα. Κι έτσι που γλυκαίνει ο καιρός, ανοίγουν τα λουλούδια κι ανθίζει ο τόπος όλος και γεμίζουν οι γλάστρες με μπουγαρίνια και γαρύφαλλα. Και μαζί μ’ αυτά ανθίζουν και οι καρδιές των Κερκυραίων. Και παίρνουν τότε τις κιθάρες και αντηχούν τα καντούνια απ’ τις καντάδες τους. Στην Ήπειρο όμως η άνοιξη αργεί, τα χιόνια λιώνουν τέλη Μάρτη και το κρύο κρατάει τους ανθρώπους φυλακισμένους ως τον Απρίλη. Κι όσο για τα λουλούδια… Κοντεύει να τελειώσει ο Μάης για ν’ ανοίξουν τα πρώτα μπουμπούκια και μαζί μ’ αυτά και οι καρδιές των ανθρώπων. Τι γίνεται όμως όταν ο Ανέστης φεύγει από το χωριό του στην Ήπειρο για να περάσει το Πάσχα στην Κέρκυρα κοντά στην αδελφή του τη Φιλιώ και στην οικογένεια της, ανασαίνοντας τις γιορτινές αυτές μέρες θαλασσινό αεράκι;

Είναι γνωστό ότι “το μαρτύριο του αίματος” που υπέστησαν τα πιστά μέλη της πρώτης Εκκλησίας κατά την περίοδο των διωγμών, το διαδέχθηκε το εξίσου επώδυνο, αλλά και βαρυσήμαντο “μαρτύριο της συνειδήσεως”. Ο ισόβιος δηλαδή και συνεχής αγώνας κάθε χριστιανού να επιτύχει στον κόσμο αυτό με τη χάρη του Θεού την εν Χριστώ ελευθερία από τον τυραννικό κλοιό της αμαρτίας και τον εξαγιασμό του.

Στη μεταβατική αυτή περίοδο, προς το τέλος των διωγμών και στα πρώτα ειρηνικά χρόνια του Χριστιανισμού (τέλη 3ου-αρχές 4ου αι.), κάποιες ψυχές, που σε σύντομο χρονικό διάστημα πολλαπλασιάστηκαν, “θεϊκώ έρωτι πτερούμενοι” τόλμησαν, “ως ουδέν λογισάμενοι” τα τερπνά του κόσμου, “να εξέλθουν” στην απαράκλητη έρημο, για να υπομείνουν εκεί απερίσπαστοι από βιοτικές μέριμνες τα παθήματα του Υιού του Θεού, συσταυρούμενοι και συνανιστάμενοι μ’ Αυτόν στον ισόβιο αγώνα κατά της αμαρτίας. Έτσι “επολίσθη” η έρημος.

Στην εισαγωγή του Α’ τόμου της σειράς μπορεί ο αναγνώστης να κατατοπισθεί πάνω σε ενδιαφέρουσες πτυχές του όλου θέματος. Να γνωρίσει δηλαδή ποιοι ήσαν οι πρωτοπόροι ερημίτες Γέροντες, ποιες μορφές παρουσίασε ο μοναχισμός στην πρώτη του εμφάνιση, ποιος ο χαρακτήρας και η σημασία των Αποφθεγμάτων των αγίων Γερόντων, αλλά ακόμη και τον οικοδομητικό τρόπο προσέγγισης του αναγνώστη σ’ αυτά, ώστε να ανασύρει τον σωτήριο θησαυρό που κρύβουν και να εντρυφήσει σ’ αυτόν.

Στον τόμο αυτόν περιοριζόμαστε σε μια σύντομη κατατόπιση πάνω στο αντικείμενο του βιβλίου.

Δύο παραλλαγές Αποφθεγμάτων υπάρχουν· η αλφαβητική και η θεματική ή συστηματική. Στην πρώτη παρατίθενται σε αλφαβητική σειρά τα ονόματα των Πατέρων με τα Αποφθέγματά τους, αρχίζοντας από τον Μ. Αντώνιο μέχρι τον αββά Ωρ*.

Στη θεματική ή συστηματική παραλλαγή το υλικό κατατάσσεται σε 21 κεφάλαια, που το καθένα αναφέρεται σε ένα κύριο θέμα της εν Χριστώ ζωής. Αυτή η θεματική παραλλαγή, η οποία μέχρι των ημερών μας παρά τη μεγάλη σπουδαιότητά της παρέμενε ανέκδοτη**, αποτελεί το περιεχόμενο των τόμων του Μεγάλου Γεροντικού με μετάφραση στη νεοελληνική  και τα σχετικά σχόλια. Ο τίτλος αυτός προτιμήθηκε, επειδή η θεματική πραλλαγή περιλαμβάνει όλα τα Αποφθέγματα των Πατέρων της ερήμου.

Η έκδοσή μας βασίστηκε κυρίως στου εξής τρεις κώδικες: Coislin 108 (11ου αι.), Coislin 127 (12ου αι.) και Σιναϊτικός 454 (18ου αι.).

Ακολουθούμε τη διαίρεση των Αποφθεγμάτων σε 21 κεφάλαια, όπως είναι στους προαναφερθέντες βυζαντινούς χειρόγραφους κώδικες.