Το έργο αυτό είναι ‘δημιουργία εκ του μηδενός’. Προέκυψε κατόπιν παρακλήσεως ενός Αρχιερέως προς τον Άγιο, ο οποίος την περίοδο εκείνη βρισκότανε στην ερημόνησο της Σκυροπούλλας.

Είναι έργο καταπληκτικής μνήμης και ιερής καρδίας, όπως αναφέρει ο αείμνηστος π. Θεόκλητος Διονυσιάτης. Ο επίσκοπος όταν δέχθηκε το «Εγχειρίδιον» ενθουσιάσθηκε από την ανάγνωσι και του απέστειλε εγκωμιαστικους λόγους: «Με υψωμένα τα χέρια δέχθηκα και με δυνατή γλώσσα διάβασα το μελιστάλακτο Συμβουλευτικό. Εντρύφησα σ’ αυτό..δέχθηκα ωφέλεια αθάνατη..».

Πόσο περισσότερο ευγνώμονες πρέπει να είμαστε εμείς οι νεώτεροι στον Άγιο Νικόδημο για το αριστούργημα αυτό.

Στο βιβλίο εξετάζεται η ‘φυλακή’ της οράσεως, της ακοής, της οσφρήσεως, της γεύσεως, της αφής. Γίνεται λόγος για την ‘φυλακή’ της φαντασίας, την προφύλαξη του νού και της καρδιάς. Στο τέλος γινεται αναφορά για τις πνευματικές ηδονές.

Η αναφορά στον βίο ενός μεγάλου σύγχρονου ασκητή και θεόληπτου ιερομόναχου, προικισμένου με πολλές αρετές και αναρίθμητες θεοσημίες, ενέχει πολλούς κινδύνους.

Έτσι, ο συγγραφέας, με αυξημένη διάκριση, αποφεύγει προσεκτικά την υπερβολή και την εγκωμιαστική διάθεση (πολύ γνωστή και σπάνια χρήσιμη), επιλέγοντας τα πλέον χαρακτηριστικά σημεία της ζωής του μακαριστού π. Ιακώβου, τα οποία και αποκαλύπτουν το ποιος υπήρξε ο όσιος αυτός Γέροντας έναντι του Θεού, των αγίων, του εαυτού του και των ανθρώπων…

Οι Εκδόσεις Ουρανός αναλαμβάνουν την ευθύνη της έκδοσης του βιβλίου, με την ελπίδα ότι θα συντελέσουν στην ευρύτερη διάδοση ενός πολύ αξιόλογου Βίου: πανίερο γεγονός η αγάπη και η τιμή που έδειξαν οι πιστοί προς τον μακαριστό Γέροντα Ιάκωβο με την απορρόφηση επανειλημμένων εκδόσεων αυτού του έργου. Όμως δεν είναι και ανεξήγητο, αφού συνυπάρχουν εδώ οι προαναφερθέντες χαμηλοί τόνοι, που χρησιμοποιεί ο εγνωσμένης ικανότητας συγγραφέας στη διήγησή του, και η ανάγκη των σύγχρονων χριστιανών, σε μια εποχή συγχύσεων και δελεαστικών ιδεολογιών και κοινωνικών παρεμβολών στην ορθή πίστη, να θεμελιωθούν στο στέρεο έδαφος της βιωμένης πίστης, όπως την ψηλαφούμε πειστικά στο πρόσωπο και τη βιοτή ενός αγίου της εποχής μας, του μακαριστού π. Ιακώβου.

Η εμπειρία μας από τη Θεία Λειτουργία θα πρέπει να οδηγεί σε εξωστρέφεια. Ο Χριστός προσέφερε τον εαυτό του «διά τήν του κόσμου ζωήν». Το «εμείς» της Θείας Λειτουργίας αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους. Όταν ο ιερέας λίγο πριν από την τελική ευλογία λέει «εν ειρήνη προέλθωμεν», δεν σημαίνει «η Θεία Λειτουργία τελείωσε, μπορείτε να πάτε στο σπίτι για καφέ», αλλά…